Trong các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, với tinh thần “Không có việc gì khó/Chỉ sợ lòng không bền”, lớp lớp thế hệ thanh niên xung phong (TNXP) đã có mặt ở khắp các mặt trận, phục vụ chiến đấu và trực tiếp chiến đấu, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, Trở về đời thường, các cựu TNXP tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp, góp sức xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu mạnh, văn minh.
Chủ tịch Hội Cựu TNXP huyện Yên Lạc Nguyễn Văn Chế (ngồi giữa) cùng các đồng đội ôn lại kỷ niệm qua những trang nhật ký chiến trường và những kỷ vật mà ông lưu giữ. Ảnh: Trà Hương
Ngày 15/7/1950, Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam đã thành lập Đội TNXP công tác Trung ương (tiền thân của Lực lượng TNXP Việt Nam). Từ con số 225 đội viên ban đầu, lực lượng TNXP ngày càng lớn mạnh với hơn 50 vạn TNXP qua các thời kỳ.
Tại Vĩnh Phúc, phong trào thanh niên tình nguyên gia nhập TNXP diễn ra sôi nổi trên khắp địa bàn tỉnh và Liên phân đội 312 là đơn vị TNXP đầu tiên được thành lập tại tỉnh với hơn 200 thanh niên.
Vinh dự và tự hào, vào 20h ngày 20/3/1951, Liên phân đội 312 được đón Bác Hồ tới thăm khi đang làm nhiệm vụ tại cầu Nà Cù, thôn Nà Tu, xã Cẩm Giàng, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn.
Tại đây, Bác Hồ đã tặng cho lực lượng TNXP 4 câu thơ: “Không có việc gì khó/ Chỉ sợ lòng không bền/ Đào núi và lấp biển/ Quyết chí ắt làm nên”. 4 câu thơ của Bác đã đi vào huyền thoại, trở thành “kim chỉ nam”, là phương hướng tư tưởng, phương châm hành động của lực lượng TNXP và thế hệ trẻ Việt Nam.
Khắc ghi lời dạy của Bác, lực lượng TNXP Vĩnh Phúc luôn nêu cao tinh thần yêu nước, sẵn sàng vượt qua khó khăn, gian khổ, dũng cảm chiến đấu, hy sinh, góp phần làm nên những trang sử vẻ vang của dân tộc.
Với tinh thần “Ba sẵn sàng”, “Năm xung phong”, hàng nghìn TNXP của tỉnh đã có mặt ở khắp các mặt trận, phục vụ chiến đấu và trực tiếp chiến đấu, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, dâng hiến tuổi xuân, xương máu để tô thắm màu cờ Tổ quốc.
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, nhiều TNXP đã tình nguyện chuyển sang các đơn vị quân đội trực tiếp tham gia chiến đấu hoặc chuyển công tác, làm việc tại các cơ quan, xí nghiệp nhà nước và địa phương.
Đến nay, mặc dù đa phần tuổi đã cao, nhưng các cựu TNXP vẫn luôn nêu cao tấm gương sáng mẫu mực, tích cực tham gia công tác xã hội, các phong trào thi đua yêu nước tại địa phương…
Đã ngoài 90 tuổi nhưng ký ức hào hùng về những năm tháng tham gia TNXP vẫn luôn khắc sâu trong tâm trí ông Đỗ Văn Bính ở tổ dân phố Công Bình, thị trấn Thanh Lãng, huyện Bình Xuyên.
Tháng 12/1952, ông Bính gia nhập đơn vị TNXP C251, thuộc Nha Giao thông, tham gia mở tuyến đường giao thông huyết mạch qua đèo Lũng Lô tới ngã ba Cò Nòi (tỉnh Sơn La), nối với đường 41, phục vụ cho Chiến dịch Điện Biên Phủ. Đến khi tuyến đường được thông suốt, ông tiếp tục được lựa chọn tham gia vào đội phá bom nổ chậm.
Ông Bính nhớ lại: “Sau khi tham gia lớp tập huấn ngắn ngày, tôi được phân công vào đội phá bom nổ chậm, đảm bảo các tuyến đường giao thông huyết mạch luôn thông suốt để vận chuyển lương thực, vũ khí phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ. Khi ấy, các thành viên trong đội đều làm việc với tâm thế cảm tử, không sợ hy sinh, gian khổ”.
Năm 1964, khi vừa tròn 20 tuổi, chàng thanh niên Nguyễn Văn Chế ở xã Yên Phương, huyện Yên Lạc viết đơn tình nguyện tham gia TNXP và được phân công vào đơn vị TNXP 13C, cùng đồng đội mở tuyến đường chiến lược Yên Bái đi Bảo Yên, Bảo Hà của tỉnh Lào Cai (nay là Quốc lộ 70) và xây dựng sân bay Yên Bái.
Chia sẻ về những ký ức một thời hoa lửa, cựu TNXP Nguyễn Văn Chế nhớ lại: “Có thời điểm máy bay địch dội mưa bom ngày đêm, nhưng không làm chúng tôi nao núng tinh thần. Chúng đánh sập, ta lại sửa; bom vừa dội xuống, chúng tôi lại có mặt ngay để rà phá bom mìn, lấp hố bom”.
Tri ân những đóng góp to lớn của lực lượng TNXP qua các thời kỳ, với truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa", những năm qua, tỉnh luôn quan tâm triển khai đầy đủ, kịp thời các chế độ, chính sách đối với cựu TNXP.
Bên cạnh thực hiện các chính sách của Nhà nước theo quy định, tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 20 về chính sách đặc thù hỗ trợ điều dưỡng phục hồi sức khỏe đối với người có công với cách mạng và hỗ trợ hằng tháng đối với TNXP đã hoàn thành nhiệm vụ trong kháng chiến.
Được sự quan tâm lãnh đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, năm 2007, Hội Cựu TNXP tỉnh được thành lập và ngày càng phát triển. Từ 300 hội viên ban đầu, hiện nay, hội có hơn 7.000 hội viên tại 9/9 huyện, thành phố.
Các cấp Hội TNXP đã tích cực hoạt động, làm tốt vai trò nhân chứng lịch sử và công tác nghĩa tình đồng đội, thành lập 24 Ban liên lạc đơn vị truyền thống TNXP để tham gia công tác thẩm tra, xác minh hồ sơ cựu TNXP, cùng các cấp, ngành, cơ quan liên quan xem xét giải quyết chính sách cho TNXP kịp thời, đầy đủ.
Đến nay, việc giải quyết chế độ chính sách cho hội viên cựu TNXP trên địa bàn tỉnh hoàn thành nhiệm vụ trong kháng chiến cơ bản đã hoàn thành.
Từ năm 2017 đến nay, có hơn 6.400 hội viên được hưởng trợ cấp 1 lần; hơn 5.300 hội viên được hưởng chế độ bảo hiểm y tế; gần 5.700 hội viên được Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tặng Kỷ niệm chương; gần 600 hội viên được công nhận là liệt sĩ, thương binh và nạn nhân chất độc da cam…
Hiện Tỉnh Hội đang phối hợp với Ban Thi đua khen thưởng tỉnh hướng dẫn các cấp Hội làm thủ tục, hồ sơ để Chính phủ xét tặng, truy tặng “Huy chương TNXP vẻ vang” cho TNXP đã hoàn thành nhiệm vụ trong kháng chiến.
“Lúc trẻ xung phong, về già gương mẫu”, tinh thần bất khuất và những đóng góp to lớn của lực lượng TNXP trong thời chiến cũng như thời bình là tấm gương sáng cho lớp lớp thế hệ trẻ học tập, noi theo, cố gắng, nỗ lực rèn luyện, cống hiến xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu mạnh.
Lê Mơ