Thời gian qua, Nhà nước rất quan tâm, tạo mọi điều kiện thuận lợi để người chấp hành xong án phạt tù (CHXAPT) có cơ hội được đào tạo nghề, giải quyết việc làm, ổn định đời sống, tái hòa nhập cộng đồng. Trên tinh thần Nghị định số 49 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thi hành án hình sự về tái hòa nhập cộng đồng; Thông tư số 44 của Bộ LĐ-TB&XH hướng dẫn chính sách đào tạo nghề nghiệp, tạo việc làm cho người CHXAPT, UBND tỉnh đã xây dựng Kế hoạch đào tạo nghề nghiệp, giải quyết việc làm cho người CHXAPT năm 2023 và triển khai đến các địa phương. Tuy nhiên, qua công tác tổ chức thực hiện cho thấy, người CHXAPT chưa mặn mà nên số lượng người qua đào tạo nghề, giải quyết việc làm rất ít.
Người CHXAPT chưa mặn mà học nghề
Theo quy định, người được hưởng chính sách là các phạm nhân trước khi CHXAPT được đặc xá, tha tù trước thời hạn có điều kiện tại các cơ sở giam giữ phạm nhân; người được đặc xá, người được tha tù trước thời hạn có điều kiện; người chấp hành xong quyết định đưa vào các cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng trở về cộng đồng đang cư trú tại địa phương.
Theo Kế hoạch đào tạo nghề nghiệp, giải quyết việc làm cho người CHXAPT trên địa bàn tỉnh năm 2023, mục tiêu phấn đấu 100% người CHXAPT được tuyên truyền, hướng dẫn, tư vấn hỗ trợ học nghề; 10-15% người CHXAPT (từ đủ 18 tuổi đến dưới 35 tuổi) được đào tạo nghề theo nguyện vọng; 100% người CHXAPT được tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí. Trong đó, phấn đấu 50% người được tư vấn, giới thiệu tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm tại chỗ…
Chính sách thể hiện tính nhân văn của Đảng, Nhà nước và góp phần hiệu quả trong phòng ngừa tái phạm và vi phạm pháp luật. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh yêu cầu các sở, ngành chức năng và các địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, trung tâm dịch vụ việc làm và các doanh nghiệp tăng cường phối hợp để thực hiện tốt công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho người CHXAPT.
Các trung tâm đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh sẵn sàng mở rộng cánh cửa đối với người CHXAPT có nhu cầu học nghề. Ảnh: Hà Trần
Với vai trò là đơn vị chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch, Sở LĐ-TB&XH đã phối hợp với Công an tỉnh, các địa phương rà soát, thống kê số người CHXAPT trên địa bàn tỉnh.
Qua đó, thực hiện tuyên truyền, tư vấn chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, giải quyết việc làm; chỉ đạo các trung tâm dịch vụ việc làm chủ động phối hợp với các địa phương tư vấn, giới thiệu việc làm cho người CHXAPT thông qua các phiên giao dịch việc làm; lập danh sách theo dõi số người được tư vấn, giới thiệu việc làm, số người tìm được việc làm…
Theo cán bộ chuyên trách Phòng Lao động - Việc làm (Sở LĐ-TB&XH) tỉnh, công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách cũng như rà soát nhu cầu, lên danh sách người CHXAPT đăng ký học nghề là việc làm thường xuyên của đơn vị.
Tuy nhiên, qua tổ chức thực hiện cho thấy, số lượng người CHXAPT đăng ký đào tạo nghề rất ít, chỉ có vài trường hợp đăng ký, tham gia các khoá đào tạo. Nguyên nhân là do người CHXAPT có tâm lý e ngại, mặc cảm về bản thân; đa số người CHXAPT khi trở về địa phương đã lớn tuổi, trong khi các doanh nghiệp lại có nhu cầu tuyển dụng lao động trẻ.
Đối với thị trường ngoài nước, bản thân người CHXAPT cũng chưa đáp ứng các yêu cầu về kỹ năng, ngoại ngữ, tay nghề. Khi kiểm tra hồ sơ của người lao động, nhiều doanh nghiệp có thái độ e ngại, không tiếp nhận nên người CHXAPT không có nhiều cơ hội tìm việc làm ngoài nước.
Phó trưởng Phòng LĐ-TB&XH thành phố Phúc Yên Đỗ Phi Điệp cho biết: “Theo số liệu thống kê, từ năm 2022 đến nay, thành phố Phúc Yên có 71 người CHXAPT trở về địa phương. Mới đây, qua rà soát nhu cầu đào tạo nghề cho người CHXAPT ở các xã, phường, chúng tôi chưa thấy có trường hợp nào tham gia đăng ký. Không chỉ năm nay, những năm trước cũng không có người CHXAPT đăng ký học nghề, chủ yếu là có nhu cầu vay vốn giải quyết việc làm để phát triển kinh tế gia đình".
Thăm nắm việc triển khai công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho người CHXAPT ở các phường Trưng Trắc, Trưng Nhị (Phúc Yên) được biết, tại mỗi địa phương này có khoảng 10 trường hợp CHXAPT. Sau khi về địa phương, các trường hợp này chủ yếu tự xin việc tự do như lái xe thuê, mở hàng quán hoặc lại duy trì các công việc cũ.
Ông Nguyễn Hồng Tâm, Tổ trưởng Tổ dân phố 1, phường Trưng Nhị cho biết: "Hiện nay Tổ 1 có 2 người CHXAPT về địa phương, trong đó có 1 người vừa về tháng 1/2023. Qua công tác tuyên truyền, vận động trực tiếp, cả 2 trường hợp này cho biết không có nhu cầu học nghề do đã có tuổi (gần 50 tuổi) nên muốn ở nhà phụ giúp công việc gia đình, mở cửa hàng hàn xì tại nhà”.
Đẩy mạnh công tác giải ngân vốn vay
Bên cạnh công tác đào tạo nghề, người CHXAPT còn được hỗ trợ vay vốn tạo việc làm. Với mục tiêu 50% số người CHXAPT có nhu cầu vay vốn tự tạo việc làm được vay vốn từ Quỹ quốc gia giải quyết việc làm hoặc từ nguồn vốn ngân sách tỉnh ủy thác qua Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH); 100% người CHXAPT được tư vấn về thị trường, đơn hàng phù hợp với giới tính, độ tuổi, khả năng của người lao động, thời gian qua, thông qua các Phòng giao dịch Ngân hàng CSXH đã có 43 khách hàng (là hộ gia đình có người CHXAPT, người vay chấp hành xong hình phạt tù) được vay vốn thuộc các chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường ngông thôn, giải quyết việc làm, hộ nghèo, cận nghèo, mức vay từ 20 - 100 triệu đồng/hộ.
Từ nguồn vốn vay giúp các hộ gia đình nói chung, người CHXAPT nói riêng có điều kiện phát triển sản xuất kinh doanh, tạo nguồn thu nhập cải thiện đời sống và yên tâm, phấn khởi làm ăn.
Ngân hàng CSXH luôn tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục vay vốn cho các trường hợp đủ điều kiện. Ảnh: Nguyễn Lượng
Để nâng cao hiệu quả công tác đào tạo nghề, tạo việc làm cho người CHXAPT, UBND tỉnh yêu cầu các sở, ngành chức năng và địa phương tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm định hướng, khuyến khích cộng đồng xã hội tham gia giáo dục, giúp đỡ, xóa bỏ định kiến, kỳ thị, không phân biệt đối xử đối với người CHXAPT; rà soát, tổng hợp, phân loại nhóm đối tượng để có các biện pháp hỗ trợ, giúp đỡ phù hợp.
Các cơ quan chức năng hỗ trợ các thủ tục pháp lý, tư vấn tâm lý, định hướng nghề nghiệp, kỹ năng sống, kỹ năng tìm kiếm việc làm cho phạm nhân sắp CHXAPT ; tư vấn, đào tạo nghề, giới thiệu việc làm cho người CHXAPT; xem xét, hỗ trợ đối với người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, gia đình chính sách, để tạo việc làm và sản xuất, kinh doanh...
Đặc biệt quan tâm, tạo điều kiện xác nhận hồ sơ xin việc, nhập lại hộ khẩu, cấp thẻ căn cước công dân và các quyền, nghĩa vụ công dân khác theo quy định cho người CHXAPT; xóa án tích cho những người đủ điều kiện, thực hiện chức năng trợ giúp pháp lý theo đúng quy định của pháp luật; cấp phiếu lý lịch tư pháp theo yêu cầu của công dân và phù hợp với quy định của pháp luật…
Hà Trần